Polska powinna dostosować swoje przepisy dotyczące dostępu uprawnionych podmiotów do danych objętych tajemnicą telekomunikacyjną. Takie wnioski płyną z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 30 kwietnia 2024 r. w sprawie C-178/22 oraz stanowiska Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO).
Orzeczenie TSUE w sprawie C-178/22
W wyroku TSUE dotyczącym sprawy Procura della Repubblica presso il Tribunale di Bolzano, sąd stwierdził, że artykuł 15 ust. 1 dyrektywy o prywatności i łączności elektronicznej (2002/58/WE) zezwala sądom krajowym na wydawanie zgody na dostęp do danych telekomunikacyjnych, pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów. Do najważniejszych z nich należą:
- Rodzaj przestępstwa – musi dotyczyć przestępstw zagrożonych karą nie mniejszą niż trzy lata pozbawienia wolności.
- Wystarczające przesłanki – muszą istnieć odpowiednie przesłanki popełnienia takich przestępstw.
- Istotność danych – dane muszą być istotne dla ustalenia okoliczności faktycznych.
Dodatkowo, sądy mają prawo odrzucić wniosek o dostęp do danych, jeśli sprawa dotyczy przestępstw mniejszej wagi. Prawo krajowe nie może zezwalać na dostęp do danych telekomunikacyjnych na zasadach generalnej prewencji, chyba że chodzi o zwalczanie poważnej przestępczości lub zapobieganie poważnym zagrożeniom dla bezpieczeństwa publicznego.
Stanowisko Prezesa UODO
Prezes UODO skierował uwagi dotyczące konieczności zmiany przepisów do wiceminister spraw zagranicznych Agnieszki Bartol-Saurel. Wskazał, że polskie przepisy, w szczególności art. 218 § 1 Kodeksu postępowania karnego oraz art. 180c i 180d Prawa telekomunikacyjnego, nie spełniają wymogów określonych przez TSUE. Obecnie przepisy te pozwalają na ujawnianie danych telekomunikacyjnych, jeśli są one istotne dla toczącego się postępowania, bez jasno określonych warunków dotyczących wagi i rodzaju przestępstwa.
Konieczność zmian w prawie
Prezes UODO podkreśla, że w demokratycznym państwie prawa udostępnienie danych telekomunikacyjnych powinno podlegać kontroli, co wzmocniłoby zaufanie obywateli do państwa i zmniejszyło ryzyko nieproporcjonalnej ingerencji w prawa podstawowe. Kontrola ta powinna być przeprowadzana przez sąd lub niezależny organ administracyjny, zgodnie z zasadą proporcjonalności, jak wskazano w wyroku TSUE z 2 marca 2021 r. w sprawie C-746/18.
Obecne prace legislacyjne
Prezes UODO przypomina, że parlament obecnie proceduje projekt ustawy o Prawokomunikacji elektronicznej (druk sejmowy nr 423). W jego opinii, zawiera on rozwiązania takie same jak dotychczas, niezgodne z orzecznictwem TSUE. Prezes wskazał na ten problem w swojej opinii dla Kancelarii Sejmu, apelując o dostosowanie przepisów do wymogów unijnych.
Podsumowanie
Zmiana Prawa telekomunikacyjnego w Polsce jest niezbędna, aby spełniało ono standardy wyznaczone przez TSUE i zapewniało odpowiedni poziom ochrony prywatności obywateli. Dostosowanie przepisów do unijnych dyrektyw wzmocniłoby również zaufanie do polskiego systemu prawnego i eliminowałoby ryzyko nadmiernej ingerencji w prawa jednostek.
