W komunikacji, zarówno biznesowej, jak i codziennej, precyzja językowa jest kluczowa. Jednym z ciekawych przykładów, które pokazują, jak ważny jest dobór słów i ich kolejność, są terminy „prosty język[1]” i „język prosty”. Choć brzmią podobnie, oznaczają coś zupełnie innego. Warto zrozumieć tę różnicę, zwłaszcza gdy przygotowujemy zapytania ofertowe dotyczące uproszczenia komunikacji z klientami.
Prosty język – narzędzie klarownej komunikacji
„Prosty język” to koncepcja, która polega na tym, aby przekazywać informacje w sposób jasny, zrozumiały i pozbawiony zbędnych skomplikowanych struktur. Jest to szczególnie ważne w biznesie, administracji czy edukacji, gdzie celem jest dotarcie do jak najszerszego grona odbiorców.
- Cechy prostego języka:
- Krótkie, zrozumiałe zdania.
- Unikanie żargonu i skomplikowanej terminologii.
- Logiczna struktura tekstu.
- Skupienie się na potrzebach odbiorcy.
Przykładowo, firma przygotowująca umowę dla klientów może użyć prostego języka, aby dokument był łatwy do zrozumienia, nawet dla osób bez prawniczego wykształcenia. W zapytaniach ofertowych często pojawia się prośba o „uproszczenie języka” – właśnie w tym znaczeniu.
Język prosty – specjalistyczna forma komunikacji
Na Podlasiu istnieje gwara lub dialekt, który bywa nazywany „językiem prostym” (czasem też „prostym” lub „prostym językiem”), a który ma korzenie wschodniosłowiańskie. Jest to odmiana języka używana przez część mieszkańców regionu, zwłaszcza przez starsze pokolenia, i ma związki z językiem białoruskim, ukraińskim oraz lokalnymi wpływami polskimi. Ta wyjątkowa gwara, o wschodniosłowiańskim podłożu, jest świadectwem bogatej historii regionu i jego wielokulturowości.
Część osób uważa, że język prosty to znacznie bardziej specjalistyczne narzędzie. Jest to uproszczona forma języka, zaprojektowana z myślą o osobach, które mają trudności w komunikacji, np. osoby z niepełnosprawnością intelektualną, osoby starsze lub osoby uczące się języka.
- Cechy języka prostego:
- Bardzo podstawowe słownictwo.
- Krótkie zdania (często nie dłuższe niż 5-7 słów).
- Unikanie metafor, idiomów i skomplikowanych konstrukcji.
Pochodzenie i cechy językowe
„Język prosty” wywodzi się z dialektów wschodniosłowiańskich, które na tereny Podlasia trafiły wraz z migracjami ludności ruskiej, białoruskiej i ukraińskiej. Przez wieki mieszały się one z językiem polskim, tworząc unikalną mieszankę językową. Charakterystyczne cechy „języka prostego” to:
- Leksyka: W słownictwie dominują wyrazy pochodzenia wschodniosłowiańskiego, np. chata (dom), hospodar (gospodarz), koleso (koło). Jednocześnie występują liczne zapożyczenia z polskiego.
- Fonetyka: Wymowa często odbiega od standardowego polskiego, np. twarde „r” czy specyficzna intonacja.
- Gramatyka: Struktury gramatyczne są uproszczone, a w niektórych przypadkach bliższe językom wschodniosłowiańskim niż polskiemu.
„Język prosty” dziś
Niestety, „język prosty” stopniowo zanika. Współcześnie posługują się nim głównie starsze pokolenia mieszkańców Podlasia, zwłaszcza na wsiach. Młodsi ludzie coraz rzadziej używają tej gwary, a jej znajomość ogranicza się często do pojedynczych słów czy zwrotów. Zanik „języka prostego” to efekt globalizacji, migracji do miast oraz dominacji standardowego języka polskiego w mediach i edukacji.
W ostatnich latach podejmowane są próby dokumentowania i ochrony „języka prostego”. Badacze zbierają nagrania, spisują słownictwo i analizują struktury gramatyczne, aby zachować tę unikalną gwarę dla przyszłych pokoleń. Organizacje pozarządowe oraz instytucje kultury, takie jak Muzeum Podlaskie w Białymstoku, prowadzą projekty mające na celu promocję i zachowanie tego dziedzictwa.
Kolejność słów ma jednak znaczenie
Jak widać, kolejność słów w wyrażeniach „prosty język” i „język prosty” całkowicie zmienia ich znaczenie:
- „Prosty język” to ogólne podejście do klarownej komunikacji, które można zastosować w każdej dziedzinie życia.
- „Język prosty” to specjalistyczna forma języka, dostosowana do konkretnych potrzeb odbiorców.
Dlaczego to ważne w biznesie?
W kontekście biznesowym, zwłaszcza przy przygotowywaniu zapytań ofertowych, niezwykle ważne jest precyzyjne określenie, czego oczekujemy. Jeśli zlecamy „uproszczenie języka” w materiałach dla klientów, powinniśmy jasno wskazać, czy chodzi nam o:
- Prosty język – czyli ogólne uproszczenie tekstu, aby był bardziej przystępny dla przeciętnego odbiorcy.
- Język prosty – czyli specjalistyczne dostosowanie treści do osób z trudnościami w komunikacji.
Błędne zrozumienie tych terminów może prowadzić do nieporozumień. Na przykład, jeśli firma oczekuje uproszczenia tekstu w celu zwiększenia jego czytelności, a dostawca usług przygotuje materiał w „języku prostym”, wynik może być zbyt uproszczony i nieadekwatny do potrzeb.
Jak uniknąć nieporozumień?
Aby uniknąć pomyłek, warto:
- Precyzyjnie definiować potrzeby – w zapytaniach ofertowych jasno określić, czy chodzi o prosty język, czy język prosty.
- Podawać przykłady – wskazać, jakiego rodzaju teksty mają być przygotowane (np. umowy, instrukcje, materiały marketingowe).
- Konsultować się z ekspertami – jeśli nie jesteśmy pewni, jakiego rodzaju uproszczenia potrzebujemy, warto skonsultować się z lingwistami lub specjalistami od komunikacji.
Podsumowanie
„Prosty język” i „język prosty” to dwa różne narzędzia komunikacyjne, które służą innym celom. Kolejność słów w tych wyrażeniach ma kluczowe znaczenie i nie należy ich mylić, zwłaszcza w kontekście biznesowym. Precyzyjne określenie potrzeb w zapytaniach ofertowych pozwoli uniknąć nieporozumień i zapewni, że przygotowane materiały będą odpowiadać oczekiwaniom klientów.
