Choć od 1 stycznia do związków zawodowych mogą wstępować również osoby nie zatrudnione na podstawie umowy o pracę (a więc zleceniobiorcy i usługobiorcy), to w branży call center[1] nikt nie zrzesza się.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 2 czerwca 2015 (K1/13) uznał za niekonstytucyjne przepisy ustawy o związkach zawodowych w zakresie, w jakim ograniczają wolność tworzenia i wstępowania do związków osobom wykonującym pracę zarobkową innym niż pracownicy.
Związków zawodowych w call center nie ma?
Zadaliśmy pytanie do 30 największych działających w Polsce związków zawodowych o to, czy którykolwiek z nich zrzesza w swoich strukturach pracowników call center. Żaden z nich nie potwierdził działalności związków wśród pracowników outsourcingowych call centers. Jeśli są jacyś członkowie, to tylko w in-house call centers.
Przepisy prawa związane z wstępowaniem do związków zawodowych dotyczyły wyłącznie osób zatrudnianych na podstawie umów o pracę. Od stycznia tego roku do związku mogą należeć także osoby zatrudniane na podstawie umów cywilnoprawnych. Co ciekawe – nowe przepisy dopuszczają zrzeszanie się w związkach zawodowych także osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, o ile nie zatrudniają pracowników.
Po pierwsze umowa
W przypadku zleceniobiorców i usługobiorców istnieje jednak pewne ryzyko w tekstualnej interpretacji przepisów. Otóż warunkiem umożliwiającym zrzeszanie się w związkach jest świadczenie usługi. A to oznacza, że w chwili zakończenia świadczenia usługi, usługobiorca przestaje posiadać prawo umożliwiające zrzeszanie się z związkach zawodowych.
Prawnicy są jednak zdania, że nie brak świadczenia usługi, a istnienie obowiązującej umowy (lub innego stosunku prawnego) jest wystarczającą przesłanką do spełnienia tego kryterium.
Wynagrodzenie
Drugim warunkiem zrzeszania się jest wypłacane przez pracodawcę wynagrodzenie. Może mieć ono jednak dowolną formę, bo przepisy nie określają minimalnej jej wysokości. Oznacza to jednak, że związku zawodowego nie mogą założyć i tworzyć osoby nieotrzymujące wynagrodzenia (wolontariusze i praktykanci).
Praca tylko osobiście
Trzeci warunek umożliwiający zrzeszanie się w związkach zawodowych jest świadczenie usługi / pracy osobiście. Oznacza to, że nie można należeć do związku bez osobistego świadczenia usług na rzecz pracodawcy, u którego założony został związek zawodowy.
Do związku trzeba pasować
Ostatnim warunkiem jest posiadanie takich praw i interesów, które mogą być reprezentowane i bronione przez związek zawodowy. Niestety nie do końca wiadomo, o jakie prawa i interesy chodziło ustawodawcy. Zdaniem prawników ustawodawcy chodziło o ograniczenie działalności tych związków zawodowych, które nie posiadają statusu zbliżonego do pracowników i w stosunku do których trudno mówić o „zatrudnianiu”.
Świadczenie więc jednego rodzaju usługi przez usługobiorcę (np. odbieranie telefonów – bez udzielania informacji) może stanowić istotną przeszkodą w określeniu praw i interesów pracownika przez związki zawodowe. Jeśli czynności jest więcej i są one co najmniej skomplikowane – łatwiej jest określić kwestie, które mogą stanowić przedmiot negocjacji przez związku zawodowe.
Pracodawca nie musi być informowany o tym, że w jego strukturach są osoby będące członkami związków zawodowych. Co więcej – związek zawodowy nie musi informować pracodawcy, że osoby zatrudnianie u niego na postawie umów cywilno-prawnych należą do związków.
